Yayınlanmış yedi kitabı ve binlerce makalesi bulunan Arat, "Sıradışı Yaşam Becerileri" seminerlerini hem türkiye'de hem de Amerika'da vermeye başladı

Ülkemizde farklı olmanın küpe takmak olarak algılandığını belirten yazar yeni beceriler kazanmanın ve davranışlar geliştirmenin başarıyı getirdiğini söylüyor

Röportaj: Gökmen KÜÇÜKTAŞDEMİR

Günümüzde iş hayatında kariyer yapabilmek, çalışma arkadaşlarımızın arasından sıyrılabilmek için sıradışı olmak zorundayız. Sadece işte değil özel yaşantımızda da sıradışı olmanın pek çok yararını göreceğinize emin olabilirsiniz. Nasıl mı?
Yayımlanmış binlerce makalenin ve yedi kitabın yazarı olan Merih Arat, yaklaşık on yıldır sıradışı olmanın yollarıyla faydalarını anlatıyor. Ciroları milyon dolarlara sahip şirketlerde yöneticilik tecrübesine sahip, ABD Hükümeti tarafından küreselleşme ve iş dünyası başlıklı programa Türkiye'den davet edilen tek kişi olan Melih Arat, bugüne kadar kendi yarattığı 'Sıradışı Yaşam Becerileri'ni binlerce kişiyle paylaştı. Türkiye'den ABD'ye ilk defa öğrenme programları taşıyan kişi olmasıyla da tanınan Melih Arat, öğretileriyle içinizdeki farklı kişiliği ortaya çıkarabilir.
- Ne kadar süredir insanlara sıradışı olmayı anlatıyorsunuz?
1995 yılında dünyadaki sorunların çok önemli ölçüde basmakalıplıktan kaynaklandığını tespit ettim ve insanlara nasıl yaratıcı olabilecekleri konusunda makaleler yayımlamaya başladım. 1999 yılında ise, "Sıradışı Yaşam Becerileri" Seminerleri'ni başlattım.
- Böyle bir eğitim sunmaya nasıl karar verdiniz? Programın varmak istediği nokta nedir? Neyi hayal ederek böyle bir eğitim programı düzenlemeye başladınız? Şu anda geldiğiniz nokta nedir?
Dünyanın lider ülkelerini lider yapan şirketleridir. ABD bugün liderse, Microsoft, Intel veya Boeing gibi şirketlere sahip olduğu için liderdir. Bu şirketleri lider yapan ise, sıradan insanlar değil, sıradışı insanlardır. Sıradışı insanlarsa işletme ya da mühendislik fakültelerinde değil, sıradışı yaşam öykülerinin içinde gelişiyor.
Dünyaya katkıda bulunmuş tüm girişimciler sıradışı insanlardır. Sıradışı insanlar, genelleme yapmayan, denemeye açık, sorunları çözmek için yenilikçi bağlamalar yapan insanlardır. Bu insanların yetişebileceği bir program geliştirmek istedim.
Programın varmak istediği nokta, dünyada yüz milyon insanın yaşamına dokunmak, onlara kariyerlerinde, aşk ilişkilerinde, aile ilişkilerinde sıradışı olabilecekleri fırsatlar yaratmak. İş başvurusu yaparken kağıt üzerinde bir özgeçmiş göndermek yerine, bir pasta üstüne özgeçmişlerini yazdırabilmek. Bir kocanın karısına sevgisini ifade etmesi için, karısının çantasına bir çikolata bıraktırıp üstüne "seni seviyorum" diye not yazdırmak ve karısının onu bulmasını sağlamak.
- Bildiğim kadarıyla eğitim oniki hafta sürüyor. Bu sürede eğitime katılanlarla neler paylaşıyorsunuz, hangi noktalar üzerinde duruyorsunuz?
Öncelikle sıradışı olmanın deyim yerindeyse, kulağa küpe takmak olmadığını anlatıyoruz. Sıradışı olmanın, denemek olduğunu, yeniliklere açık olmak olduğunu anlatıyoruz. Çapraz düşünme, alfabetik düşünme gibi beyni özgürleştiren teknikleri birlikte uyguluyoruz. Arkadaşlarımıza, ailemize, kariyerimize ve iş hayatımıza ilişkin genellemeleri sorguluyoruz ve bir bütün olarak genellemeleri bir kenara bırakarak yaşamanın bizi nasıl özgürleştirdiğini inceliyoruz.
Gelecekte bizi ayakta tutacak olan temel unsurlar, bizi diğerlerinden ayıracak yeteneklerimiz olacak. Çok az kişi yetenek planlama yapıyor. Yeteneklerimizi planlıyoruz, bununla birlikte zamanı etkili kullanma üstünde duruyoruz. Sürekli konuştuğumuz halde çok azımız konuşma eğitimi aldık. Özellikle ikili konuşmaları nasıl yapacağımızı, nasıl anlaşacağımızı, biriyle nasıl dostluk kuracağımızı bilmiyoruz. Sıradışı konuşma ve sıradışı yazı yazma seminerlerinde bu konulardaki teknikleri öğretiyoruz.
- Sizden bu eğitimi almak için gelen kişiler nasıl bir beklenti içinde oluyorlar?
Sıradışı olduğunu düşünenler, sıradışı olup olmadıklarını anlamaya geliyorlar. Bazıları sorunlarıyla geliyorlar ve bir çıkış yolu arıyorlar. Seminerler son derece eğlenceli olduğu için bir kısmı yaşamlarına bir renk katmak amacıyla geliyorlar. Gençler kariyerlerine renk vermek için geliyor. Beni yazı ve kitaplarımdan tanıyanlar, yaşam felsefemi birinci elden öğrenmeye geliyorlar.
- Programı tamamladıktan sonra neler düşünüyorlar?
Bizim programımız önemli ölçüde bir uygulama programı. Sıradışı Yaşam Becerileri'nin bir felsefesi ve bir anlayışı var. Ancak uyguladıkça, size kazandıran bir program. Programı siz daha bitirmeden kazanmaya başlıyorsunuz. Ailesiyle ilişkilerinde radikal ilerlemeler olanlar, eşleriyle daha iyi anlaşanlar, maaşlarına zam alanlar, otomobil sahibi olanlar, başka ülkelere taşınanlar var. Bu bir düşünce degişikliği ile birlikte eylem degğikliği programı.
İnsanlar programla birlikte yeni şeyler denemenin, yeni yollar bulmanın ne kadar mutluluk verdiğini keşfediyorlar ve bunu sürdürüyorlar.
- Siz ne kadar sıra dışı bir insansınız?
Durduk yerde 'Sıradışı Yaşam Becerileri' diye bir seminer programı geliştirecek kadar sıradışıyım. Çok az insan hayal kuruyor ve hayallerine ulaşıyor. 'Sıradışı Yaşam Becerileri' diye bir seminer programı hayal ettim.
Bunu hayata geçirdim. Şu anda Türkiye'de on konuşmacım var. Amerika'da ise üç konuşmacım bulunuyor. Dünyaya yaymaya başladım. İlk defa bir Türk, bir kurs programını dünyaya yayıyor. Yaşamım sıradışı mı değil mi? Benimle bir hafta geçirirseniz buna karar kendiniz verebilirsiniz. Birkaç minik detay vereyim ama. Bu yazının, yani başında kullandığım fotoğrafa bir bakın. Aynı anda üç sehirde yaşıyorum, İstanbul, İzmir, New York. Fazlasıyla yazan birisiyim. Internet'te ismimi yazarsanız ellibin taneden fazla sonuç geliyor. Dünyada internetteki kişisel gelişimciler arasında beşinci sırada geliyorum. Bu listenin ilk ellisinde benden başka Türk yok.
- Yedi tane kitabınız var, sonuncusu "7. Vites". 7. viteste sizce hangi yolları aşabiliriz?
7. Vites, Sıradışı Yaşam Becerileri'ne giriş kitabı sayılır. Projelerle öğrenmek, sıradışı hediyeler vermek, terk eden sevgilileri yeniden kazanmak ya da sıradışı şekilde kitap okumak konusunda birçok ipucu var.
- Türk insanı ne kadar sıradışı? Türk örf ve adetleri sizce insanlarımız önünde bir engel mi?
Bazen evet, bazen hayır. Su küçüğün, söz büyüğün bir ölçüde engel. Eski köye yeni adet getirme ya da icat çıkartma sözlerinin de yeniliği teşvik ettiğini söyleyemeyiz. Ama çok gezen mi, çok okuyan mı bilir sözüne, çok gezen yanitini verenlerin sıradışı olma eğilimleri daha fazla. Bazı anne babalar, çocuklarını çok koruyucu yetistiriyorlar. Çocuklarımızı kontrol etmekten çok onlara ilkeler vererek özgürleştirmeliyiz. Ancak çocuklar çok sorgulayıcı. Ders kitabını da sorguluyor, sistemi de. Ona göre bazen başkaldırıyor.
- Sıradanlıktan kurtulabilmek için neler yapmak gerekli?
Yaptığımız sıradan olduğunu fark etmeli, bununla yetinmemeliyiz. Gidip hediye satın almak yerine, bir hediye yapmayı denemeliyiz. Ayrıntılara inmeliyiz. Yaptığımız her şeyi sanat gibi, güzelleştirme arayışında olmalıyız. Yığınların içinde kaybolmaktansa farklı olmayı seçmeliyiz.
- İş yaşantısında nasıl sıradışı olabiliriz?
Binlerce değişik şekilde. Farklı medya kuruluşlarına reklam verebiliriz. Ürünleri müşterilere sattırabiliriz. Amway, bunu ilk icat eden şirket milyonlar kazanıyor. Acer, dünyada ilk kez dekoratif bilgisayarı yaptı. Apple, bir adım ileri gitti ve şekere benzer bilgisayarlar yaptı. Richard Branson, dünyanın ilk jakuzili yolcu uçaklarını yaptı. Boyner, dünyanin ilk kübik tekstil ambalajini yaptı, T-box'ları. Internette çok gezen bir anekdot vardı. Bir süpermarket kasiyeri, her torbanın içine özlü bir söz koyuyordu. Herkes de parasını ona ödemek istiyordu.
- Sıradışı yaşam becerileri insanın iletişim becerilerinde de etkili oluyor mu?
Kesinlikle. Öncelikle dinlemeyi ögreniyorsunuz. Genelleme yapmadan karşınızdakini anlamayı öğreniyorsunuz. Görsel dili kullanarak mesajlarınızı daha iyi ve çarpıcı şekilde ulaştırmayı öğreniyorsunuz.
- Sanırım Türkiye'de en çok reklamcılar sıradışı olmak peşinde. Sizde aynı görüşte misiniz?
Reklamcılar, marka yapmanın sıradışı olmaktan geçtiğini biliyorlar. Onun için sıradışı şeyler yapmaya çalışıyorlar. Ancak sıradışı olmak demek, kimsenin anlamadığı işler yapmak değildir. Sıradışı ise yarar ve anlaşılır bir yaratıcılık ortaya koyar. Satan reklam yapar, sanat yapmaz.
- Herhangi bir işe yeni başlayan birine kariyer yapması için ne tür uyarılarda bulunabilirsiniz? Top 10 listeniz var mı?
Bu işi Türkiye'de ve dünyada yapanları incele, bu işin dünyadaki ve Türkiye'deki tarihi gelişimini incele, bu iş için gerekli bilgilerin neler olduğunu belirle ve onları öğren.Bu işin müşterileriyle konuş.
"Bu işin alanı dışından bir sektörün pratikleri bu alanda nasıl olur?" diye düşün. "Bu işi diğerlerinden nasıl farklı yaparım?" diye düşün."Bu işi yapanlar nelerde yanlış yapıyor?" diye düşün. "Bu işi yaparsam, on yıl sonra pişman olur muyum?" diye sor.
- Doğru ve karlı yatırım yapmak için neler yapmalıyız?
Önce yanlış ve karsız yatırım yaparak b

Türkiye'de ceza kültürü hakim
-ürk insanı farklı olup dikkat çekmekten sizce neden çekiniyor?
Bize gri olmak öğretilmiş. Ceza kültürü hakim toplumda, örneğin, emniyet kemerini takmazsan, ani frende basışı çarparsın denilmiyor da, polis para cezası yazar diyor. Patron kızar diye yeni bir sey denemiyoruz. Okulda ögretmenlerin ve müdürlerin bazıları da bu ceza kültürünü destekliyor. İnsanlar da yeni bir sey yapmaktan çekiniyorlar. Fakat, bu giderek değişiyor. Sıradışı düşünen çok insan yoksa da, gençlerin içinde sıradışı giyinenler var.

İşlek zekanın formülü nedir?
Duran bir arabayı hareket ettirmek için çok enerji gerekiyor. Giden arabalar hızlanmak için daha az enerji harcıyor. Kafayı yılda bir kez değil de, her gün çalıştırmak gerekiyor. Her gün işimi nasıl sıradışı yaparım, her gün ailemi nasıl sıradışı bir şekilde mutlu ederim diye düşünmek gerek. Tek başına düşünmek yetmiyor. Beyin içine giren referanslarla çalışıyor. Beynin içine giren referansları arttırmak için sürekli yeni lezzetleri denemek, gitmediğimiz yerlere gitmek, konuşmadiğimiz insanlarla konuşmak, okumadığımız kitapları okumak gerek.

"Şirketler ve bireyler kazançlı çıkıyor"
- İş yaşantısında sıradışı olmak bize ne kazandırır? Sıradışı olmak zenginlik getirir mi?
Sıradışı olmak hem pozitif birşey hem de para kazandırıyor, sizden söz ettiriyor. Marka olmak, zaten diğer ürünlerin içinde sıradışı olmaktır. İlk sıradışı benzini Shell yaptı. V-Power, pazar payını Türkiye'de neredeyse yüzde yüz oranında arttırdı. Sıradışı olmak zenginleştiriyor mu? Siz düşünün. Benim ögrencilerimden biri geliştirdiği sıradışı ambalajla bir ayda üç milyon dolar kazandı.
- İş hayatında sorunların karşısında nasıl durabiliriz?
Sorunlar karşısında duracak olursanız taş olur kalırsınız. En iyisi harekete geçmek. Sıradışı Yaşam Becerileri'nde paylaştığımız Alfabetik Düşünme Tekniği veya Çapraz Düşünme Tekniği'yle hemen harekete geçebilirsiniz.