Avrupa'nın en genç ve

en fakir ülkesi Kosova

500 yıl Osmanlı himayesinde kalmış olan güzel topraklarda gezerken 20-30 yıl öncesinin küçük Türkiye'sini görmek mümkün

Severim yol hikayelerini... Gidiş ve dönüş arasındaki farkındalık hali hep çekmiştir beni. Hele ki yolcu bensem, bir başka olur varmanın, görmenin, hissetmenin ve tatmanın keyfi.

Yolum bu kez bir grup gazeteci dostumla birlikte Balkan ülkelerine düştü. İlk durak Avrupa'nın en genç ve en fakir ülkesi Kosova... Uçakla Başkent Piriştine'ye iniyoruz... Havalimanı o kadar küçük ki, ülke hakkında genel bir fikir elde edebiliyorsunuz. (Yenisinin yapılacağını öğreniyoruz) Yeşilin bol olduğu bu küçük Balkan ülkesinde, ilk dikkatimizi çeken 2-3 katlı evlerin sıvasız ve boyasız olması. Daha sonra bunu Arnavutluk ve Makedonya'da da gözlemleyince (Bunların içinde lüks sayılabilecek yapılar da vardı) merakla bunun nedenini sorduk. Bize komünizm sisteminden kalan bir alışkanlık olabileceğini söylediler.

7 ÜLKEDEN BİRİ

Kosova, 2000'li yıllarda yediye bölünen Yugoslovya'nın parçasıydı (Hırvatistan, Bosna Hersek, Slovenya, Makedonya, Kosova, Sırbistan ve Karadağ). Ülke komünizimle yönetiliyordu ve 1980 yılına kadar Devlet Başkanı Josip Broz, kendisine takılan lakabıyla Tito'ydu. Tito başkanlığındaki o zamanki hükümet, her vatandaşına bir ev yapıyormuş ve evleri halka kaba inşatıyla teslim ediyorlarmış... Bugün, şehir merkezlerinin dışındaki binaların 4'te 3'ünün böyle olduğunu söylemek yanlış olmaz. Priştine'ye yakalaşırken ilgimizi çeken bir başka şey de otel sayısının fazlalığıydı... (Az gelişmiş ülkelerde oteller, kara para aklamak için bir yöntem olarak görülüyor...)

Kosava'nın kuzeybatısında Karadağ, kuzey ve doğusunda Sırbistan, güneyinde Makedonya ve güneybatısında Arnavutluk bulunuyor. Kartallar ülkesi diye bilinen Arnavutluk'a baktığımızda başkentin yerleşim alanına düz bir ova diyebiliriz.

PRİZREN RÜYA GİBİ

Ülke, 1389-1913 yılları arasında Osmanlı hâkimiyetindeydi. Yaklaşık 500 yıllık bu süreci düşündüğümüzde, ülkemizle bölge arasında konuşulan dilden, yaşam tarzlarına kadar birçok benzerlik görebilirsiniz. Özellikle Türkler'in yoğun olarak varlıklarını sürdükleri Prizren'i ziyaret ettiğimizde, çok şaşırdık diyebilirim. Bu kentte Türkçe, şehirli üst sınıfın konuştuğu bir dil olarak görülüyor ve şehirde yoğun olarak kullanılıyor.

Altından Akdere'nin aktığı tarihi Taşköprü'sü, Sinan Paşa Camisi, Prizren Kalesi, şadırvan ile Prizren şehri bana biraz Amasya'yı, biraz Eskişehir'i ve biraz da Kastamonu'yu anımsattı. Gezimiz boyunca Prizren'in en sevdiğimiz il olmasını hem bu benzerliğe hem de cana yakın ve misafirperver insanlarına bağlayabilirim. Aynı zamanda rivayet odur ki, kentin meydanındaki çeşmeden su içen bekarlar ya buradan bir kızla evlenip şehre yerleşir ve bir daha ayrılmazmış ya da bir gün mutlaka burada yaşamak için tekrar gelirlermiş. İçtiğimiz bu sudan olsa gerek aklımın orada kaldığını söylebilirim.

DİZİLERİMİZ POPÜLER

Bölgede Türkiye'ye sempati yüksek... Bir araya geldiğimiz Kosovalı gazeteciler bunun nedeninin geçmişteki ortak kültür birikimimizin yanında, Türk dizilerinden kaynaklandığını söyledi. Muhteşem Yüzyıl, Ezel, Gümüş, Kurtlar Vadisi gibi diziler; Balkan ülkelerinde çok sayıda insanı ekrana çekiyormuş. Kosova'nın en büyük televizyonu Kanal21'in yayın yönetmeni, büyük prodüksiyonlar yapmaktansa yoğun ilgi gören Türk dizlerini satın almanın kendilerine daha ucuza mal olduğunu söyledi.

Balkanlarda işsizlik çok yüksek... En fazla da Kosova'da... Maaşlar 200-300 dolar arasında... Kosova, Arnavutluk ve Makedonya'da her ailenin bir ferdi yurttışında yaşıyor. Aile, yurtdışında yaşayan bu kişinin gönderdiği parayla geçimini sürdürüyor. Buna rağmen kafeler her zaman dolu. Gençler, 1 euro karşılığında aldıkları kahve ile saatlerce kafelerden çıkmıyor. Esnaf da bizde olduğu gibi başlarına dikilmediğinden hayli rahatlar...

Bugün hala Kosavalılar, savaş sırasında kaybolan yakınlarını duvarlara astıkları fotoğraflarla arıyorlar.

Saniye Türbedar, 600 yıldan bu yana Sultan 1. Murad türbesini bakan ve koruyan ailenin son üyesi. Bu görevi kendisinden sonra oğlu sürdürecek.

Pimi çekilmiş bölge

KOSOVA'DA Sırplar ve Arnavutlar arasındaki gerginlik bir türlü bitmek bilmiyor. Mitroviça'da İbri nehri üzerindeki köprü her iki halkı birbirinden ayırıyor. Öyle ki Sırpların yoğunlukta yaşadığı tarafta köprü moloz yığınıyla araç geçişine kapatılmış durumda. Bölgeye Arnavutların girmesine  izin verilmiyor. Köprü üzerinde Birleşmiş Milletler güçleri ve Kosova polisi nöbet tutuyor. Hayatımızı biraz riske atarak bu köprü üzerinden geçmeyi başardık.

 

Gezi notları

-           Balkanlar'da, Sırbistan, Karadağ, Makedonya Cumhuriyeti ve Arnavutluk devletlerine sınırı olan, 1999 ile 2008 yılları arasında Birleşmiş Milletler idaresinde bir bölge olan Kosova 17 Şubat 2008 tarihinde tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti.

-           Kosova 10 bin 887 kilometrekarelik alana, 2 milyonun civarında bir nüfusa sahip.

-           Kosova Türkleri'nin bugünkü nüfusu en az 60 bin olarak düşünülmektedir.

-           Kosova Cumhuriyeti, parlamenter temsilî demokrasi ile yönetiliyor. Yürütme erki, Kosova başbakanının liderliğindeki Kosova hükümeti tarafından sağlanır.

-           Para birimi euro.

-           Kosova Cumhuriyeti'nin resmi dilleri Arnavutça ve Sırpça. Türkçe de kullanılıyor, özellikle Prizren'de çok yaygın.

-           Kosova Cumhuriyeti'nin 7 ili vardır. Bunlar; Yakova, Prizren, Ferizovik, Gilan, Priştine, Mitroviça ve İpek'tir.